دانستنی هایی در مورد جنگنده – قسمت اول
جنگنده‌های نسل چهارم و پنجم تفاوت‌های اساسی و مهمی در فناوری، طراحی و عملکرد دارند. در زیر به توضیح برخی از تفاوت‌های اصلی بین این دو نسل از جنگنده‌ها می‌پردازیم:
۱. رادارگریزی (Stealth)
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم معمولاً فاقد ویژگی‌های پیشرفته رادارگریزی هستند. اگرچه برخی از مدل‌های نسل چهارم و نیم (۴.۵) مانند اف 15 و سو 35 بهبودهایی در کاهش دیده شدن توسط رادار دارند، اما به‌طور کلی توانایی‌های کامل رادارگریزی ندارند.
نسل پنجم: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جنگنده‌های نسل پنجم، رادارگریز است. این جنگنده‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از شناسایی توسط رادارهای دشمن جلوگیری کنند. هواپیماهایی مانند اف 22 و اف 35 از طراحی‌های بدنه، مواد جاذب امواج راداری و چینش خاص سلاح‌ها در داخل بدنه استفاده می‌کنند تا امواج رادار را به حداقل منعکس کنند.
۲. پیشرفته‌ترین حسگرها و سیستم‌های شناسایی
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم به حسگرهای پیشرفته‌ای مجهز هستند، اما این سیستم‌ها معمولاً به صورت مجزا عمل می‌کنند. رادارهای نسل چهارم معمولاً از نوع رادارهای پویش مکانیکی یا رادارهای آرایه فازی قدیمی‌تر هستند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم دارای سیستم‌های یکپارچه حسگرها هستند که همه اطلاعات مربوط به میدان نبرد را از طریق حسگرها نظیر رادارهای پیشرفته ، حسگرهای الکترواپتیک و پیشرفته‌ترین سیستم‌های شناسایی دشمن به خلبان ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها اطلاعات را به صورت همزمان و یکپارچه نمایش می‌دهند که به خلبان اجازه می‌دهد سریع‌تر تصمیم‌گیری کند.
۳. سیستم‌های جنگ الکترونیک و حملات سایبری
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم از سیستم‌های جنگ الکترونیک برای دفاع در برابر تهدیدهای راداری و موشکی استفاده می‌کنند، اما این سیستم‌ها به اندازه نسل پنجم پیشرفته نیستند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم نظیر اف 35 به سیستم‌های جنگ الکترونیک بسیار پیشرفته و حتی قابلیت‌های حمله سایبری مجهز هستند. این جنگنده‌ها می‌توانند امواج راداری دشمن را مختل کنند، سیستم‌های دفاعی را گمراه کنند و حتی برخی سیستم‌های دشمن را از کار بیندازند.
۴. مانورپذیری و توانایی پرواز در سرعت مافوق صوت
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم به عنوان جنگنده‌های بسیار مانورپذیر شناخته می‌شوند که می‌توانند در نبردهای هوایی نزدیک عملکرد بسیار خوبی داشته باشند. نمونه‌هایی مانند اف16 و میگ 29 از مانورپذیری بالایی برخوردارند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم، علاوه بر مانورپذیری بالا، از قابلیت بهره‌مند هستند؛ به این معنی که می‌توانند بدون نیاز به استفاده از پس‌سوز با سرعت مافوق صوت پرواز کنند. این ویژگی باعث کاهش مصرف سوخت و افزایش کارایی در نبرد می‌شود. اف 22 رپتور یکی از شناخته‌شده‌ترین جنگنده‌های نسل پنجم با این قابلیت است.
۵. یکپارچگی اطلاعات و شبکه‌محوری
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم به سیستم‌های ارتباطی و داده‌پردازی مجهز هستند، اما به‌طور کامل با دیگر عناصر میدان نبرد یکپارچه نیستند. انتقال اطلاعات بین خلبان‌ها و دیگر واحدهای نظامی ممکن است با تأخیر انجام شود.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم به‌طور کامل به شبکه‌های اطلاعاتی میدان نبرد متصل هستند. این جنگنده‌ها می‌توانند اطلاعات بلادرنگ را با دیگر واحدهای زمینی، دریایی و هوایی به اشتراک بگذارند و به‌عنوان یک مرکز داده‌های پروازی عمل کنند. اف 35 به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های نسل پنجم، قادر است اطلاعات را به سرعت در شبکه‌های عملیات نظامی به اشتراک بگذارد.
۶. طراحی و قابلیت چندمنظوره
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم معمولاً برای انجام مأموریت‌های خاصی مانند نبرد هوایی (جنگنده‌های برتری هوایی) یا حملات زمینی طراحی شده‌اند. البته برخی جنگنده‌ها مانند اف 16 و رفال چندمنظوره هستند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم به‌طور کامل چندمنظوره هستند. آنها می‌توانند همزمان مأموریت‌های شناسایی، حمله زمینی، برتری هوایی و پشتیبانی الکترونیک را انجام دهند. اف 35 نمونه‌ای از یک جنگنده چندمنظوره نسل پنجم است که قادر به انجام انواع مأموریت‌ها در میدان نبرد است.
۷. کاهش نیاز به خلبان در تصمیم‌گیری‌های تاکتیکی
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم به میزان زیادی به تصمیمات و مهارت‌های خلبان وابسته هستند. خلبان باید به طور مداوم همه اطلاعات را پردازش کند و تصمیم‌گیری‌های تاکتیکی را انجام دهد.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم از سیستم‌های هوش مصنوعی و خودکارسازی بیشتری برخوردارند. این سیستم‌ها می‌توانند اطلاعات را پردازش کرده و به خلبان در تصمیم‌گیری‌های فوری کمک کنند. این به خلبان اجازه می‌دهد تا بیشتر بر روی اجرای مأموریت تمرکز کند تا مدیریت اطلاعات.
۸. توانایی حمل سلاح‌ها در داخل بدنه
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم معمولاً سلاح‌های خود را بر روی بال‌ها و خارج از بدنه حمل می‌کنند، که این امر باعث افزایش سطح مقطع راداری می‌شود و آنها را در برابر رادارهای دشمن آسیب‌پذیرتر می‌کند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم، به‌ویژه با توجه به نیاز به رادارگریزی، سلاح‌های خود را در داخل بدنه حمل می‌کنند. این طراحی به‌طور قابل‌توجهی سطح مقطع راداری را کاهش می‌دهد. در مواقعی که نیاز به حمل سلاح‌های بیشتر وجود دارد، برخی جنگنده‌ها می‌توانند سلاح‌های اضافی را بر روی بال‌ها نصب کنند، اما این حالت به عنوان پیکربندی غیر رادارگریز شناخته می‌شود.
۹. هزینه و پیچیدگی تولید
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم نسبتاً ارزان‌تر و ساده‌تر برای تولید و نگهداری هستند. بسیاری از این جنگنده‌ها در تعداد بالا تولید شده‌اند و هنوز هم در بسیاری از کشورها استفاده می‌شوند.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم بسیار گران‌تر و پیچیده‌تر هستند. هزینه‌های توسعه و تولید آنها بالاست و نگهداری آنها نیز به دلیل فناوری‌های پیشرفته به هزینه بیشتری نیاز دارد. اف 35 یکی از گران‌ترین پروژه‌های نظامی جهان است.
۱۰. استفاده از هوش مصنوعی و خودکارسازی
نسل چهارم: جنگنده‌های نسل چهارم از سیستم‌های خودکارسازی و هوش مصنوعی محدودی برخوردارند. بیشتر تصمیمات تاکتیکی به خلبان واگذار می‌شود.
نسل پنجم: جنگنده‌های نسل پنجم از هوش مصنوعی و سیستم‌های خودکارسازی پیشرفته‌ای برخوردارند که به خلبان در تجزیه و تحلیل اطلاعات و تصمیم‌گیری تاکتیکی کمک می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند اطلاعات را به‌صورت همزمان پردازش کرده و هشدارها و راهکارهای مناسب را به خلبان ارائه دهند.
